همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /4 ------------------------------------- مفهوم شناسي -------------------------------------------- #شفیعی_مطهر ------------------------------------------- وجدان جمعي برخي جامعه‌شناسان، وجدان جمعي را به معناي داوري جمعي دانسته‌اند كه از مجموعه باورها، نگرش‌ها و احساسات مشترك در ميانگين افراد يك جامعه، واحد دستگاه معيني را تشكيل مي‌دهد كه حيات خاص خود را دارد. اين دستگاه را مي‌توان وجدان جمعي يا عمومي ناميد. البته اين دستگاه بر بستر مادي واحدي استوار نيست و اساساً در گستره جامعه پراكنده است. (اميل دوركيم، 1369: 92) --------------------------------- وجدان جمعي در برابر وجدان فردي، بيانگر حالت‌هاي مشترك جامعه بوده و در اجتماع پراكنده است كه با تغيير نسل‌ها عوض نمي‌شود، بلكه عامل پيوند نسل‌هاي آينده و گذشته است.(همان، ص 119) محورهاي اصلي وجدان جمعي وجدان جمعي بر مبناي چهار عنصر استوار است كه عبارتند‌ از: حجم؛ شدت؛ تعين و محتواي مذهبي. بايد دانست اين عنصرها تغيير مي‌يابند. حجم، درجه‏اي است كه ارزش‌ها، باورها و قوانين وجدان جمعي، ميان اعضاي جامعه تقسيم مي‏شود. (جاناتان اچ ترنر، 1371: 93.) شدت، گستره‏اي است كه وجدان جمعي قدرتي جهت هدايت افكار و فعاليت‌هاي يك فرد دارد.(همان) تعيّن، درجه صراحت اجزاي وجدان جمعي و محتواي‏ مربوط به نسبت مذهبي به نمادگرايي كاملاً مادي در وجدان جمعي است.(همان) درباره محتواي مذهبي‌ بايد گفت وجدان جمعي در دين‌هاي گوناگون، متفاوت است. اديان الهي از زيربناي فلسفي و استدلال‌هاي منطقي برخوردارند و داراي وجدان جمعي محكم‌تري هستند. برخي از اديان نيز با عقل ناسازگارند و در ذات خود تناقض دارند، مانند مسيحيت يا دين‌هايي كه تنها از عادت‌‌ها و سنت‌ها سرچشمه گرفته‌اند، مثل اديان ابتدايي كه وجدان جمعي سست و شكننده‌اي دارند. ------------------------------------------- انواع همبستگي يا وفاق اجتماعي --------------------------------------- همبستگي يا وفاق اجتماعي با توجه به نظم اجتماعي شكل مي‌گيرد. هرگاه نظم‌اجتماعي، بيروني يا نظم سياسي باشد، وفاق اجتماعي شكل‌گرفته در اين نوع نظم اجتماعي، غيرطبيعي و تصنعي است و هرگاه نظم اجتماعي، دروني باشد، نظم اجتماعي وفاقي يا طبيعي شكل مي‌گيرد. در همبستگي اجتماعي غيرطبيعي، نظم اجتماعي بيروني و از بالا و با پشتوانه قدرت مستقر مي‌شود. اعضاي جامعه در اين نظم، با توجه به منافع خود به سازگاري بيروني تن مي‌دهند. در چنين نظمي، همبستگي اجتماعي بسيار ضعيف و شكننده است. به ‌طريق اولي، در اين نوع همبستگي، اعتماد اجتماعي متقابل و تعهد دروني و وابستگي عاطفي تعميم‌يافته، ضعيف است يا وجود ندارد. در اين نوع جوامع، پي‌آمدها و تداوم نظم سياسي بالقوه، شكننده و محدود است. از يك سو، در برابر دگرگوني‌هاي اقتصادي و سياسي خارجي، آسيب‌پذير است و از سوي ديگر، پيرو تغيير منافع سياسي و اقتصادي داخلي است. در جوامعي كه همبستگي اجتماعي پيرو نظم سياسي و بيروني است، همواره نظم سياسي با نوعي نامشروع بودن مزمن و هرج و مرج و گاه تناقض در هويت جمعي روبه‌روست. بهترين نوع همبستگي اجتماعي، همبستگي متكي بر نظم دروني است. اين نوع همبستگي اجتماعي از موهبت اعتماد اجتماعي دوجانبه، تعهد دروني تعميم‌يافته، نوعي همدلي ملي و ثبات، بهره‌مند است. بيشتر سازگاري اجتماعي از نوع سازگاري دروني است. در اين صورت، اعضاي جامعه به‌صورت داوطلبانه و از روي احساس تكليف، وظيفه‌شان را انجام مي‌دهند.( چلبي، مسعود: 19.) -------------------------------------- ادامه دارد.... @amotahar
موضوعات مرتبط: مقالات

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(243) ------------------------------------------------- « نوزایی » و « بازشکوفایی » ----------------------------------------------- من شب پره را ديدم « نورگريز » و « روشني ستيز ». « دعاي » او مرگ « آفتاب » و « ادعاي » او حفظ « حباب » بود. او شب تا « سحر » از جان و « جگر » شعار مي داد: « مرگ بر خورشيد و نور اميد....» اما با فرارسيدن « سحرگاه » چون هر « پگاه »، آبشار نور « مهر» از همه قلل آبي « سپهر » بر سر و روي گيتي فرو می باريد... و اين است سِرِ سبزِ« نوزايي » و قانون ابدي« بازشكوفايي ». ---------------------------------------------------- #شفیعی_مطهر @amotahar
موضوعات مرتبط: دل دیدنی های شهر سرب و سراب

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(242) -------------------------------------------------- کرامت،ستون اصلی انسانیت -------------------------------------- من « کوچک بودن » و « حقیر نمودن » در« آغاز زندگی» و « چشم انداز بندگی» را « معقول » و « قابل قبول » دیدم؛ اما در « استمرار حیات » و « استقرار ثبات» « كوچك ماندن » و « حقارت پذيرفتن» را زشت و ناپسند مي دانم. انسانیت انسان نه به « قد و قامت » او ، که به « کرامت » اوست ! انسان هر چه را از« کف بدهد» و « تلف کند»،همچنان انسان است، اما انسانی که « کرامت را نبیند» و « لئامت را برگزیند»، از « اریکه انسانیت» به « باریکه حیوانیت» فرومی افتد! انسان باکرامت جایگاهش در «چشم آفتاب » است، نه در « چشمه سراب». انسان کریم نگاهی دارد به « عصمت پگاه » و « صمیمیت صبحگاه»! او خاطر خود را « خطیر » می بیند و وابستگی ها را « حقیر »! « صداقت » از آبشار « نگاهش » می بارد و « قداست » از قلب « آگاهش » می تابد! یک جامعه « کریم » هیچ گاه زیر بار هیچ خودکامه « لئیم » نمی رود! هر ملت آن گاه در برابر حاکمان خودکامه « تسلیم » می شود، که شهروندانش «لئیم » شده باشند! فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ (54، زخرف) فرعون خودکامه مردم خود را تحقیر کرد و اندیشه های آنان را سبک شمرد،پس او را اطاعت کردند،زیرا مردمی پلید و پست شده بودند. ------------------------------------------- #شفیعی_مطهر ---------------------------------------------- لئامت :فرومایگی،بخیلی،پست فطرتی لئیم:بخیل،ناکس،فرومایه اریکه: سریر،تخت،تخت مزین و فاخر،تخت پادشاهی @amotahar
موضوعات مرتبط: دل دیدنی های شهر سرب و سراب

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(241) -------------------------------------------------- « همسری » و « همدلی»! ------------------------------------------- من چون هر انسان را دارای دو دست، دو پا، دو چشم و دو گوش ؛ اما دارای« یک قلب» دیدم؛ دانستم که او بايد نیک « ببیند » و جفت خود را خود « برگزیند »! همه اعضایی که « جُفتند »،آرامش را « پذیرُفتند»، اما قلب چون تنهاست ، باید همواره « بشتابد» تا جفت خود را « بیابد»! بنابراین تنها شرط همسری ،یک دلی است. همه انسان ها « یک دِل» دارند و « مُکمِل» یکدیگرند! اما هر دارنده « یک دل » ، « یکدل » نیست! پس شرط « مکمل » بودن، « یکدل » شدن است! همسران نه تنها « همسر» که باید « همدل » باشند! ---------------------------------------------- #شفیعی_مطهر ---------------------------- مکمل : کامل کننده،تمام کننده ------------------------------------- دیگر آثار این قلم در کانال تلگرامی زیر: @amotahar
موضوعات مرتبط: دل دیدنی های شهر سرب و سراب

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /3 -------------------------------------- یک تمثیل روشنگر ------------------------------------- #شفیعی_مطهر ---------------------------------------- در عصر یخبندان بسیاری از حیوانات یخ زدند و مردند. خارپشت ها وقتی وخامت اوضاع را دریافتند، دورهم جمع شدند که گرم تر شوند و بدین ترتیب همدیگر را از شدت سرما حفظ کنند. ولی خارهایشان یکدیگر را زخمی می کرد. مخصوصا وقتی که به هم نزدیک تر بودند . ناگزیر تصمیم گرفتند از کنار هم دور شوند . به همین دلیل از سرما یخ زده و می مردند. از این رو مجبور شدند یا خارهای دوستان را تحمل کنند و یا نسلشان از روی زمین بر کنده شود. و این چنین آموختند که باز گردند و گرد هم آیند و با زخم های کوچکی که همزیستی با دوست به وجود می آورد، زندگی کنند . آموختند که گرمای وجود دوست مهم تر است ... و این چنین توانستند زنده بمانند. بهترین رابطه این نیست که اشخاص بی عیب و نقص گردهم آیند. بلکه آن است که هر فرد بیاموزد با معایب دوست کنار آید و محاسن دوست را تحسین کند. برای ایجاد احساس همبستگی اجتماعی لزوما نباید هر فرد اجتماع همه انسان ها را محبوب و مطلوب بداند تا با آنان احساس همبستگی پیدا کند. بلکه باید همه انسان ها ، به ویژه هم میهنان گرامی را دوست داشت و با آنان احساس همبستگی کرد؛ اگر چه خارهای تیز برخی رفتارهایشان روح و روان ما را بیازارد و مجروح کند. باید به جای احساس جلب منافع فردی ضمن احیای روح اجتماعی و وجدان جمعی بکوشیم بذر احساس وفاق اجتماعی را در بستر اذهان آحاد جامعه بیفشانیم. ادامه دارد.... ------------------------------- دیگر آثار این قلم در کانال تلگرامی زیر:@amotahar
موضوعات مرتبط: مقالات

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(240) --------------------------------- « آدم » یا « آدمک »؟! ------------------------------------ من کسانی را دیدم که خود را « زرنگ تر!» و « بافرهنگ تر!!» از آن می دانستند که وارد « سودای سیاست» و « دنیای ریاست » شوند؛ بنابراین داور خرد آنان را محکوم کرد که توسط « سَیاسان دغلباز » و « شَیادان دروغ پرداز »اداره شوند. هر که بر خود نیست فرمانش روان می شود فرمان پذیر دیگران (اقبال لاهوری) آنان که توان ساختن آینده خود را ندارند ، برایشان « ساختاری سیاه » و « روزگاری تباه » می سازند! «زر »شان را با « زور» می برند و« زره » اشان را با « تزویر »! « شرار»شان را با« شرارت» خاموش می کنند و « شور»شان را با « شر »! تفکرشان را « تعطیل » می کنند و اندیشه شان را به « تحلیل» می برند! حاکمان آن قدر «خیراندیشند!!» که به جای آنان « می اندیشند»! بنابراین به این نتیجه می رسند که نهال« اندیشه » را از « ریشه » برکَنَند و راحتی را « پیشه » کنند! در چنین جامعه ای« آدم » ،« آدمک »می شود و خرد « مردم » خلاصه در « مردمک»!! -------------------------------------- #شفیعی_مطهر ---------------------------- سودا : معامله،دادوستد سَیاس : سیاستمدار،کسی که سیاست کند دغلباز : مکار،حیله گر تزویر : دروغ پردازی،فریب دادن،مکرکردن،دورویی،گول زدن شرار : آنچه از آتش به هوا بپرد،جرقه(کنایه از واکنش مثبت و طبیعی) شرارت : بدی کردن،بدشدن،فتنه انگیزی تحلیل : حلال کردن،رواشمردن،حل کردن،(به تحلیل بردن یعنی نابودکردن) --------------------------------------- دیگر آثار این نگارنده در کانال تلگرمی زیر : @amotahar
موضوعات مرتبط: قصه هاي شهر هرت

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /1 --------------------------------------------- #شفیعی_مطهر ----------------------------------------------- وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أعْداءً فَألّـَفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً. (آل‌عمران:۱۰۳) نعمت خدا را به ياد آوريد آن‌گاه كه دشمنان ‍ يكديگر بوديد. پس ميان دل‌هاي شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شديد. ***************** چکیده ---------------------------------------- دين، عميق‌ترين، حقيقي‌ترين و ماندگارترين امري است كه مي‌تواند مردمان را به همبستگي اجتماعي دروني برساند و اين وفاق جمعي دروني، لازمه همبستگي اجتماعي بر اساس شاخص‌هاي بيروني است. در پیمودن راه پر فراز و نشیب توسعه ،همبستگی اجتماعی ضرورتی اجتناب ناپذیر و اصلي ناگزير است. كشورهاي توسعه يافته امروز ، ملت هاي تلاشگر ديروز هستند كه در پيمودن راه دراز توسعه، نخستين گام را با نهادينه كردن عنصر همبستگي يا وفاق اجتماعي آغاز كردند. در این مقال نخست مفاهیمی چون وجدان جمعي ،انواع همبستگي يا وفاق اجتماعي،مفاهيم پيونديافته با همبستگي اجتماعي از جمله: دين اسلام، ارزش ها،فرهنگ،احساسات ملي و پيوند‌هاي نژادي و خويشاوندي،محبت و عدالت را به بررسي مي نشينيم. سپس پيوندهاي اجتماعي در اسلام را از جنبه‌هاي گوناگون ارزيابي مي كنيم. اهم اين پيوندها عبارتند از: رابطه فرد و جامعه،روابط ميان افراد، و روابط گروه‌هاي اجتماعي. کلید واژگان : همبستگی احتماعی ، دين اسلام، وجدان جمعي، فرهنگ ------------------------------------ مقدمه ------------------------------------- (نقل یک خاطره جالب) يکی از مديران آمريکايی که مدتی برای يک دوره آموزشی به ژاپن رفته بود ، تعريف کرده است که روزی از خيابانی که چند ماشين در دو طرف آن پارک شده بود، می گذشتم. رفتار جوانکی نظرم را جلب کرد . او با جديت وحرارتی خاص مشغول تميز کردن يک ماشين بود ، بی اختيار ايستادم . مشاهده فردی که اين چنين در حفظ و تميزی ماشين خود می کوشد، مرا مجذوب کرده بود . مرد جوان پس از تميز کردن ماشين و تنظيم آيينه های بغل، راهش را گرفت و رفت ، چند متر آن طرف تر در ايستگاه اتوبوس منتظر ايستاد. رفتار وی گيجم کرد. به او نزديک شدم و پرسيدم: مگر آن ماشينی را که تميز کرديد، متعلق به شما نبود؟ نگاهی به من انداخت و با لبخندی گفت: من کارگر کارخانه ای هستم که آن ماشين از توليدات آن است. دلم نمی خواهد اتومبيلی را که ما ساخته ايم، کثيف و نامرتب جلوه کند. يک کارگر ژاپنی در پاسخ به این سوال که : "چه انگيزه ای باعث شده است که وی سالانه حدود هفتاد پيشنهاد فنی به کارخانه بدهد؟" جواب داد : اين کار به من اين احساس را می دهد که شخص مفيدی هستم، نه موجودی که جز انجام يک سلسله کارهای عادی روزمره فايده ديگری ندارد. چه انگیزه ای جز احساس همبستگی اجتماعی این کارگر را وامی دارد تا این گونه دلسوزانه دامن همت بر کمر بندد و با تلاش صمیمانه خود و دور از چشم هر ناظر و دوربینی عکاسی و فیلم برداری جنجال برانگیز و عاری از ریا و تظاهر از خوشنامی شرکت متبوع خود دفاع می کند؟ --------------------------------- ادامه دارد.... @amotahar
موضوعات مرتبط: مقالات

ما به کدام محتاج تریم؟! ----------------------------------------- اخلاق نکو یا مساحت گردو؟! ----------------------------------------------------- #شفیعی_مطهر ----------------------------------------------- ابو علی بن سینا هنوز به سن بیست سال نرسیده بود که علوم زمان خود را فرا گرفت و در علوم الهی و طبیعی و ریاضی و دینی زمان خود سر آمد عصر شد. روزی به مجلس درس ابو علی بن مسکویه، دانشمند معروف آن زمان، حاضر شد. با کمال غرور گردویی را به جلو ابن مسکویه افکند و گفت: «مساحت سطح این را تعیین کن.» ابن مسکویه جزوه هایی از یک کتاب که در علم اخلاق و تربیت نوشته بود (کتاب طهارة الاعراق) به جلو ابن سینا گذاشت و گفت: «تو نخست اخلاق خود را اصلاح کن تا من ساحت سطح گردو را تعیین کنم. تو به اصلاح اخلاق خود محتاج تری از من به تعیین مساحت سطح این گردو.» بو علی از این گفتار شرمسار شد و این جمله راهنمای اخلاقی او در همه عمر قرار گرفت. ( تاریخ علوم عقلی در اسلام، صفحه 211.) بسیاری از ما در پویش راه روشنگری و دانشوری بیش از آنچه نیازمند دانایی بیشتر و محفوظات افزون تر باشیم ،به اخلاق انسانی و رموز خودسازی نیازمندیم. به منظور خودشناسی بیشتر و یافتن میزان نیاز خود به خودسازی سوالات زیر را طرح و خدمتتان عرضه می دارم. هر فرد می تواند خود به تنهایی و صادقانه به آن پاسخ دهد و میزان نیاز خود را به خودسازی دریابد! ----------------------------------------------- سوالات تست خودشناسی ---------------------------------------- 1- آیا مواردی را به یاد دارید که کسی از شما انتقاد تندی بکند و شما با روی خوش و آرامش با اوبرخورد کنید و نقدش را بپذیرید؟ در خاطرات خود چه تجاربی از موارد پذیرش نقد و انتقاد دیگران دارید؟ 2 - از برخورد بی ادبانه و توهین آمیز افراد نادان چه تجاربی دارید؟ آیا مواردی هست که تندی و بی ادبی او را با نرمی و خوش رویی جواب دهید؟ 3 - وقتی در جمعی درباره موضوعی بحث می شود که شما در آن تخصصی و مطالعاتی ندارید،اگر نظر شما را بخواهند،چه پاسخی می دهید؟ آیا شجاعانه می گویید من درباره آن مطالعه و تخصصی ندارم؟ 4 - در یک بحث چالش برانگیز وقتی احساس کردید طرف مقابل نه قصد فهم مطلب، که نیت بر کرسی نشاندن حرف خود را دارد،آیا مواردی را به یاد دارید که فقط به خاطر پرهیز از مجادله بحث را قطع کنید ،گر چه به سرخوشی مغرورانه طرف بینجامد؟ 5 - اگر در گرماگرم بحث و مناظره با کسی در یک لحظه احساس کنید که حق با اوست، آیا مواردی را سراغ دارید که فورا به اشتباه خود اعتراف کرده و نظر طرف مقابل را پذیرفته باشید؟ 6 - آیا تا کنون به خاطر اشتباه یا اشتباهات خود از کسی عذرخواهی کرده اید؟ 7 - با توجه به این که هر انسانی در مسیر رشد فکری و عقیدتی است، آیا مواردی را به یاد دارید که از اعتقادات و باورها و رفتارهای ساده اندیشانه گذشته خود ضمن اعتراف به اشتباهات خود، از دیگران پوزش بخواهید؟ 8 - ایا مطمئن هستید که در نقد و ارزیابی دیگران می توانید منافع و نظریات شخصی خود را دخالت ندهید؟ 9 - اگر در محفلی شما را به خاطر کار نکرده ای بستایند، خوشحال می شوید و رضایتمندانه سکوت می کنید؟ یا ضمن تکذیب آن با صدای بلند عامل ان کار نیک را معرفی می کنید؟ 10- آیا مواردی را به خاطر دارید که دشمن خود را به خاطر داشتن کمالاتی شایسته در حضور یا غیاب بستایید؟ 11- اگر بدانید که دوستتان از انتقاد سازنده هم ناراحت می شود، آیا باز هم از او انتقاد می کنید؟ یا برای خوشایند او فقط بر درشت نمایی نقاط قوتش تاکید می ورزید؟ 12 - اگر اکنون با دلایل عقلی و نقلی به شما اثبات شود که برخی از عقاید شما باطل و غلط است،آیا شجاعت پذیرش واقعیت های تلخ را دارید؟ 13 - آیا هم اکنون می توانید فهرستی از عقاید باطل و غلط گذشته و کارهای اشتباه خود تهیه کنید؟ 14-اگر کسی روی نقاط ضعف و ناتوانی های شما دست بگذارد،آیا جبهه گیری و از خود دفاع می کنید و یا با پذیرش ضعف در صدد درمان برمی آیید؟ @amotahar
موضوعات مرتبط: مقالات

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(237) --------------------------------------------- خَرَدمداری و بِخرَدمدیری! ------------------------------------------------ من بسیاری از زنان را دیدم که « زیبایی » را بر « خردگرایی » برتری می دادند، چون بر اين پندار بودند كه مردان بيشتر دوست دارند « ببينند!!» تا اين كه « بينديشند!! » اکنون مانده ام که چالش فرهنگی ما ، « پلیدی پندار» است یا « پلشتی رفتار »؟ « کار» چشم « دیدن » است و « ابتکار » خرد،« اندیشیدن ». آن گاه که خَرَدها از دل به « دیده » آید و از پراتیک به « پدیده »، از آن پس « احساس »،« فرمان می راند» و « وسواس »،« جان می گیرد». باید « خَرَد » بر « صدر نشیند» و « بِخرَد » « قدر بیند». -------------------------------------------- #شفیعی_مطهر --------------------------------------------------- بِخرَد : خردمند،عاقل پلشتی : آلودگی،پلیدی،چرکینی پراتیک : (Pratique) اجرا،عمل،تجربه،آزمایش،ممارست،تمرین ،عادت @amotahar
موضوعات مرتبط: دل دیدنی های شهر سرب و سراب

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(236) --------------------------------------------------- تفاوت ها « نشانه کمال » یا « بهانه ابطال »؟! ---------------------------------------------------- من همه « انسان ها » را در همه « دوران ها » با یکدیگر متفاوت دیدم؛ در رنگ ها و فرهنگ ها، در نظرها و باورها ، در نگاه ها و دیدگاه ها ، در دین ها و آیین ها ، و همه در نیل به همه« اهداف »،در « اختلاف »؛ من با دیدن این همه « چهره های گونه گون « و شنیدن « نغمه های ناموزون » به یک « حکمت راستین » و « معرفت بنیادین » پی بردم و آن این که برای آفرینش یک تابلوی « نقاشی » یا جامعه « کنگاشی» باید از همه « رنگ های گوناگون » و « فرهنگ های ناهمگون » بهره گرفت! گونه گونی رنگ ها و فرهنگ ها هم بر « کمال » می افزاید و هم بر « جمال »! بدون هماهنگی همه رنگ های « ناهمرنگ » هیچ تابلوی « قشنگ» پدید نمی آید. بنابراین گونه گونی هر« گزینش » در پازل جهان « آفرینش » « نشانه کمال » است ،نه « بهانه ابطال »! ----------------------------------------------- #شفیعی_مطهر -------------------------------------------------------- کنگاشی : شورایی،مشورتی ابطال: باطل کردن،لغوکردن،بی فایده و بیهوده کردن،ناچیزشمردن @amotahar
موضوعات مرتبط: دل دیدنی های شهر سرب و سراب